Pandeminin etkilerinin azaldığı bu günlerde bu defa da havayolu ile seyahat sorunları baş gösterdi. Özellikle hava limanları doldu taştı. Uluslararası haber kaynaklarından okuduğumuz kadarıyla bu durumun sadece ülkemize has olmadığını, global olarak ortaya çıkan bir sorun olduğunu gözlemliyoruz.
Bir yandan gerek ülkemiz gerekse Dünya ekonomisi için ümit verici olabilecek bu gelişmenin diğer yandan tüketicileri mağdur edebileceği de bir gerçek. Geçtiğimiz günlerde bu seyahatlerden birisinde yaşadığı talihsiz bir deneyimini LinkedIn platformunda paylaşan bir üyenin gönderisinden ilhamla, sizlerle, hem böyle gecikmelerde veya iptallerde boşa geçen vakti değerlendirmek adına havalimanlarında çocuklarınız ile veya tek başınıza neler yapılabileceğini öneren eğlenceli bir haber paylaşmak hem de 1944 tarihli Şikago Konvansiyonu bünyesinde kurulan Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO) tarafından ülkemizin de tarafı bulunduğu 28.05.1999 tarihli Montreal Konvansiyonu kapsamında ülkemiz hukukunu da dikkate alarak önerilen kuralları aktarmak istedim.
İptal veya gecikmelerde havalimanlarında yapabileceğiniz aktivite önerilerine https://www.theguardian.com/travel/2022/jun/23/grounded-what-to-do-in-an-airport-if-your-flight-is-delayed-by-one-three-six-or-12-hours adresinde yer alan eğlenceli haberden ulaşabilirsiniz.
Hukuki haklarınızı öğrenmek için ise https://www.icao.int/sustainability/Pages/ConsumerProtectionRules.aspx uzantılı sayfasında Türkiye’ye ayırdığı bölümde yer alan uçuşların iptali veya gecikmesi durumlarında uygulanabilecek kuralları incelemeniz mümkün. Söz konusu kurallar aşağıdaki şekilde özetlenmiş olup ancak bir Türk hava limanından kalkan ve bir Türk hava yolu şirketi tarafından işletilen bir uçuşun yine bir Türk hava limanına bağlanması halinde uygulanabilecek niteliktedir.
Önemle hatırlatmak gerekir ki bu kurallar genel nitelikte olup, iç hukukumuzda, uçak seyahatinizde yaşayabileceğiniz çeşitli sorunlar karşısında ilgili havayolu şirketine karşı ileri sürebileceğiniz olası talepleri karşılayan temel kanun 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’dur. Burada bir hüküm bulunmaması halinde Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik hüküm ve şartları uygulanacaktır. Bahsi geçen yönetmelik 11.02.2004 tarihli 261/2004 (EC) numaralı AB Direktifine göre düzenlenmiş olup yönetmeliğin detaylarına https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=15549&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5 adresinden ulaşılabilir.
Ayrıca, her havayolu şirketinin bilet satışı esnasında yolcusu ile yaptığı sözleşmenin öncelikle geçerli olduğu ve her bir olayın kendi koşulları içerisinde iç hukukumuz dikkate alınarak değerlendirilmek gerektiği unutulmamalıdır. Zira, ICAO kuralları tavsiye niteliğinde olup, uygulanmaması halinde üyesi olan ülkenin havayolu şirketleri üzerinde doğrudan bir yaptırımı bulunmamaktadır.
Yine de mağduriyetlerin giderilmesi açısından bu kuralların bilinmesini önemli ve faydalı görüyorum. Öyleyse bu kurallara yakından bakalım.
Uçuşun iptali, ilgili havayolu şirketinin kontrolü dahilinde meydana geldiyse ileri sürülebilecek talepleriniz;
- Geri ödeme veya güzergâh değiştirme. Güzergâh değiştirme durumunda bu bilgi notunun en altında sayılı hizmetler talep edilebilir.
- Parasal tazminat. Ancak aşağıdaki şartlar sağlandıysa tazminat talep edilemez:
– İki hafta önceden duyuru yapıldıysa veya
– Taşıyıcı, iki hafta ile yedi gün arasında, yolcuların planlanan hareket saatinden en fazla iki saat önce hareket etmelerine ve planlanan varış saatinden dört saatten daha kısa bir süre sonra nihai varış noktalarına ulaşmalarına izin veren bir rota değişikliği teklif ederse veya
– Taşıyıcı, planlanan hareket saatinden yedi günden daha kısa bir süre önce, yolcuların planlanan hareket saatinden en fazla bir saat önce hareket etmelerine ve planlanan varış saatinden iki saatten daha kısa bir süre sonra nihai varış yerlerine ulaşmalarına izin veren bir rota değişikliği teklif ederse.
Uçuşun iptali ilgili havayolu şirketinin kontrolünün dışında meydana geldiyse; yani bir mücbir sebep hali varsa geri ödeme veya güzergâh değiştirme yapılmalıdır.
- Güzergâh değiştirme durumunda: Tazminat ödenmez, ancak bu bilgi notunun en altında tanımlı hizmetlerden, varış noktasına taşınmanın diğer yolları hakkında bilgi verilir.
- Gecikme halinde, bu gecikmenin ilgili havayolu şirketinin kontrolü dahilinde meydana gelip gelmediğine bakılmaksızın yine bu bilgi notunun en altında sayılı hizmetler verilir ve gecikmenin en az 5beş saat olması halinde geri ödeme yapılır.
Mücbir Sebep olarak özellikle siyasi istikrarsızlık, uçuş gerçekleştiren hava taşıma işletmesinin işleyişini etkileyen durumlar, ilgili uçuşun gerçekleştirilmesine uygun olmayan meteorolojik koşullar, doğal afetler, güvenlik riskleri, beklenmeyen uçuş emniyet eksiklikleri ve grevler olarak tanımlanır.
Aşırı satış nedeniyle uçağa alınmama halinde tazminat, hizmetler, geri ödeme veya güzergâh değiştirme yapılmalıdır.
Tazminat: Uçuşun uzunluğuna bağlı olarak iptal veya gecikme halinde aşağıdaki tazminat tutarları ödenmelidir.
Uçuş :- 1500 km’den az ise 250 Euro, 1500 ile 3500 km arası ise 400 Euro, 3500 km’den fazla ise 600 Euro.
Taşıyıcı bir rota değişikliği teklif ediyorsa ve varış gecikmesi 1500 km’den kısa uçuşlar için iki saatten, 1500 ila 3500 km arasındaki uçuşlar için üç saatten ve 3500 km’den uzun uçuşlar için dört saatten düşükse, miktar ikiye bölünmelidir.
İptal veya gecikme nedeniyle havayolu şirketi tarafından verilebilecek hizmetler şunlardır: Gecikme süresine bağlı olarak telekomünikasyona ücretsiz erişim, ücretsiz içecekler, yemekler ve atıştırmalıklar, ücretsiz konaklama ve gerekirse konaklamaya ulaşım.
Hepinize sorunsuz ve sağlıklı uçuşlar dileriz!
ATAÜN HUKUK BÜROSU